Nuôi cấy, phân lập, định danh Staphylococci

   1. Giới thiệu

Staphylococci là những cầu khuẩn, bắt màu Gram (+), kích thước từ 0,8- 1,0 µm và thường xếp thành đám hình chùm nho. Chúng không có lông nên không di động, không có nha bào. Hô hấp hiểu khí và kỵ khí tuỳ tiện.

Tính chất hoá sinh chung của Staphylococci:

- Catalase (+).

- Oxidase (-).

- Di động (-).

- Canh thang muối 6.5% (+).

Staphylococci thường cư trú ở da, đường hô hấp trên của người và động vật. Tỷ lệ mang Staphylococci cao đặc biệt ở bệnh nhân nằm viện và nhân viên y tế.

Staphylococci aureus (tụ cầu vàng) là vi khuẩn gây bệnh thường gặp nhất và có khả năng gây nhiều loại bệnh khác nhau, kể cả nhiễm trùng bệnh viện.

Staphylococci coagulase (-) trước đây được coi là vi khuẩn tạp nhiễm, không gây bệnh. Ngày nay đã có nhiều nghiên cứu cho thấy Staphylococci coagulase (-) cũng có vai trò gây bệnh giống như S. aureuS. Các nhiễm trùng có thế gặp là nhiễm trùng tiết niệu, nhiễm trùng máu, viêm nội nhãn sau phẫu thuật, viêm nội tâm mạc, viêm tuỷ xương... Đặc biệt Staphylococci coagulase (-) cũng có thể là căn nguyên gây nhiễm trùng bệnh viện. Sự đề kháng của các Staphylococci coagulase (-) với kháng sinh cũng giống như S. aureuS.

    2. Hình thể và tính chất bắt màu

Staphyiococci là những cầu khuẩn bắt màu Gram dương, kích thước từ 0,8-1,0 µm và thường xếp thành đám hình chùm nho, có khi xếp riêng lẻ, xếp đôi hoặc xếp bốn. Staphylococci không di động, không sinh nha bào và thường không có vỏ, chỉ có một số ít chủng có vỏ.

   
3.  Nuôi cấy, phân lập

3.1.           Môi trường

Môi trường thích hợp để nuôi cấy, phân lập Staphycocci là thạch máu. Ngoài ra, có thể sử dụng các loại môi trường khác như Mannitol Salt Agar (Chapmann), Uriselect 4 (nếu bệnh phẩm là nước tiểu), CHROMagar Staph...

3.2.           Điều kiện ủ ấm

- Khí trường: Staphylococci là vi khuẩn hiểu khí tuỳ tiện, có thể ủ ở điều kiện khí trường thường hoặc khí trường 5%CO2.

- Nhiệt độ: Có thể phát triển ở nhiệt độ 15-40°C và nhiệt độ tối ưu là 35- 37°C nhưng sinh sắc tố ở nhiệt độ 20-25°C.

- Thời gian ủ ấm: 12-24 giờ.

3.3.           Hình thái khuẩn lạc

Mọc tốt trên các môi trường nuôi cấy thông thường, kể cả thạch thường. Trên môi trường thạch máu, Staphyiococci thường có khuẩn lạc dạng S, đường kính 1-2 mm, sắc tố màu trắng, hoặc vàng và có thể có tan máu β (tan máu hoàn toàn) hoặc γ (không tan máu).

 

Khuẩn lạc của một số staphyiococci

    4. Tính chất hoá sinh chính của Staphylococcus aureus

- Catalase (+)

- Coagulase trên lam (+) và trên ống (+)

- Mannitol (+).

- Phân giải DNAse (+).

 

Phản ứng Catalase

Phản ứng coagulase ống nghiệm

   5. Chẩn đoán phân biệt

Một số Staphylococci có thể có coagulase (+), tuy nhiên chúng ít khi gây bệnh:

- S. schleiferi và S. lugdunesis có coagulase trên lam (+)

- S. intermedius và S. hyicus có coagulase trên lam (+) và trên ống (+)

Tính chất	Sinh sắc tố	Coagulase	Lên men mannit	Novobiocin	Polymycin B
S. aureus	+	+	+	S	S
S. epidermidis	'			S	R
S.saprophyticus	+/-		+/-	R	S
S. haemolyticus	+/-		+/-	S	S
S. iugdunensis	+/-	-		S	S/R
S. schleiferi	-	-	-	S	S
S. simulans	'	-	+	S	S