Xét nghiệm Ferritin và ý nghĩa lâm sàng

NHẮC LẠI SINH LÝ
Ferritin là một protein chính giúp dự trữ sắt trong cơ thể, vì vậy định lượng nồng độ ferritin cung cấp một chỉ dẫn về tổng kho dự trữ sắt có thể được cơ thể đưa ra sử dụng. Nồng độ ferritin giảm xuống trước khi xẩy ra triệu chứng thiếu máu. Vd: trong giai đoạn 1 của thiếu máu do thiếu sắt, các kho chứa ferritin và hemosiderin sẽ bị thiếu hụt. Trong giai đoạn 2 sắt huyết thanh giảm xuống và khả năng gắn sắt toàn thể (total iron binding capacity) tăng lên. Chỉ tới giai đoạn 3, nồng độ hemoglobin mới giảm và tình trạng thiếu hụt sắt mới có tác động đến quá trình sinh tổng hợp hem.


MỤC ĐÍCH VÀ CHÌ ĐỊNH XÉT NGHIỆM

Để đánh giá kho dự trữ sắt có thể huy động được của cơ thể.

CÁCH LẤY BỆNH PHẨM
XN được thực hiện trên huyết tương hoặc huyết thanh. BN được yêu cầu nhịn ăn trước khi lấy máu XN.

GIÁ TRỊ BÌNH THƯỜNG
- Nam: 12 - 300 ng/ml hay 12 - 300 µg/L.
- Nữ: 12-150 ng/mL hay 12 -150 µg /L.
- Trẻ >5 tháng: 7 -140 ng/ml hay 7 -140 µg/L
- 2-5 tháng: 50 - 200 ng/mL hay 50 - 200 µg/L.
-  1 tháng: 200 - 600 ng/mL hay 200 - 600 µg/L
-  Trẻ sơ sinh: 25 - 200 ng/mL hay 25 - 200 µg/L

TĂNG NỐNG ĐỘ  FERRITIN MÁU
Các nguyên nhân chính thường gặp là:
-       Viêm gan cấp.
-       Nhồi máu cơ tim cấp.
-       Các thiếu máu khác không do thiếu sắt
- Bệnh lý viêm mạn tính. M1
- Bệnh thận mạn.
- Xơ gan.
- Nhiễm thiết huyết tố (hemochromatosis).
- Lắng đọng hemosiderin tại các mô trong cơ thể (hemosiderosis).
-      Bệnh Hodgkin.
- Cường giáp
- Nhiễm trùng.
- Bệnh lơ xê mi.
- Bệnh lý ác tính.
-       Đa hồng cầu tiên phát (polycythemia).
- Viêm khớp dạng thấp.
- Bệnh thiếu máu hông cẩu vùng biển hay bệnh thalassemỉ.

GIẢM NỐNG ĐỘ FERRITIN MÁU
Các nguyên nhấn chính thường gặp là:
- Phẫu thụật đường tiêu hoá.
- Lọc máu (hemodialysis).
- Bệnh lý ruột do viêm (inflammatory bowel disease).
- Thiếu máu do thiếu sắt.
- Suy dinh dưỡng.
- Mất máu do kinh nguyệt
- Có thai.

CÁC YẾU TỐ GÓP PHÂN LÀM THAY ĐỔI KẾT QUẢ XÉT NGHIỆM
Tăng giả tạo nổng độ ferrritin máu có thể xảy ra khi:
1. Dùng các chất bổ sung sắt và thức ăn có chứa hàm lượng sắt cao.
Nồng độ ferritin bị hạ thấp < 15 µg/L là dấu hiệu đặc trưng cho tình trạng thiếu máu do thiếu sắt
2. Có thể sử dụng XN định lượng nồng độ ferritin để sàng lọc các đối tượng được coi là có nguy cơ cao bị thiếu hụt sắt (phụ nữ trẻ tuổi, người ăn chay, người béo phì, trẻ đẻ non và trẻ nhẹ cân khi sinh) do XN này có độ nhậy và độ đặc hiệu cao để chẩn đoán tình trạng thiếu sắt ở các BN thiếu máu. Giảm nồng độ ferritin máu là dấu hiệu đầu tiên của tình trạng thiếu sắt và là dấu hiệu trở về giá trị bình