Nuôi cấy, phân lập, định danh Streptococci

1. Giới thiệu

           Streptococci (liên cầu khuẩn) là tác nhân gây bệnh phổ biến. Streptococci thường gây viêm đường hô hấp trên, viêm nội tâm mạc, viêm da, viêm tai giữa, viêm xoang, thậm chí gây viêm màng não, nhiễm tràng sản khoa, viêm đường sinh dục phụ nữ, kể cả nhiễm trùng bệnh viện.

Hình ảnh liên cầu trên lam nhuộm

            Năm 1919, Brown xếp loại Streptococci dựa vào hình thái tan máu khác nhau khi chúng phát triển trên môi trường thạch máu:

- Liên cầu tan máu α (tan máu không hoàn toàn).

- Liên cầu tan máu β (tan máu hoàn toàn).

- Liên cầu tan máu γ (không tan máu).

            Năm 1930, Lancefield dựa vào kháng nguyên C (carbonhydrat) của vách tế bào vi khuẩn để xếp Streptococci thành các nhóm từ A đến R.

- Streptococci tan máu β:

+ Nhóm A: S. pyogenes 

+ Nhóm B: S. agalactiae

+ Nhóm C: S. anginosus, S. equysmilis 

+ Nhóm D: S. bovis 

+ Nhóm F: S. anginosus 

+ Nhóm G: S. anginosus

- Streptococci tan máu α:

+ S. viridans: S. mutans, S. salivarius, S. sanguis, S. mitis...

+ S. pneumoniae (phế cầu)

       Streptococci là những vi khuẩn hiếu kỵ khí tuỳ tiện, có catalase (-) (đặc điểm để phân biệt với tụ cầu). Streptococci phát triển thuận lợi trong môi trường có oxy hoặc 5-7%CO2, đặc biệt là phế cầu (S. pneumococci).

2. Hình thể và tính chất bắt màu

        Streptococci là những cầu khuẩn, có thể hình bầu dục (Enterococci) hoặc có hình mũi giáo, hình ngọn nến (S. pneumoniae), bắt màu Gram dương, kích thước trung bình 0,6- 1µm, xếp thành chuỗi dài ngắn khác nhau, ngoại trừ S. pneumoniae xếp thành đôi. Streptococci không di động, không nha bào. Đôi khi có vỏ.

3. Nuôi cấy, phân lập

3.1. Môi trường

Môi trường thông thường để nuôi cấy phân lập Streptococci là thạch máu.

3.2. Điều kiện ủ ấm

      Khí trường: Streptococci thuộc nhóm vi khuẩn hiếu khí tuỳ tiện, có thể ủ ở điều kiện khí trường thường hoặc khí trường 5%CO2.

      Nhiệt độ: Có thể phát triển ở nhiệt độ 15-40°c và nhiệt độ tối ưu là 35- 37°c nhưng sinh sắc tố ở nhiệt độ 20-25°C.

Thời gian ủ ấm: 12-24 giờ.

3.3. Hình thái khuẩn lạc

Trên môi trường thạch máu, Streptococci thường có khuẩn lạc dạng S, đường kính 1-2 mm, sắc tố màu trắng, hoặc vàng và có thể có tan máu α, (β hoặc γ).

4. Tính chất hoá sinh chính

- S. pneumoniae:

+ Nhạy cảm với Optochin 

+ Tan trong muối mật.

+ S. pyogenes (Group A): nhạy cảm với Bacitracin (+)

+ S. agalactidae (Group B): CAMP (+)

- Enterococci:

+ Bile esculin (+)

+ NaCl 6.5% (+) 

Hình ảnh Streptococci tan máu α (tan máu không hoàn toàn),

β (tan máu hoàn toàn), γ (không tan máu)

Bảng Tiêu chuẩn chẩn đoán Streptococci và Enterococci (Theo phân loại của Lancefield).