 |
| Hình ảnh mang tính minh họa. Nguồn Internet |
NHẮC LẠI SINH LÝ
Haptoglobin là một protein alpha-2 globin do gan sản xuất. Chức năng chính của protein này là cố định với hemoglobin tự do trong máu để ngăn không cho các phân tử hemoglobin tự do xuất hiện trong dòng tuần hoàn.
Trong điều kiện bình thường có rất ít hemoglobin trong dòng tuần hoàn, tuy nhiên khi các hồng cầu bị phá hủy, nó sẽ giải phóng ra hemoglobin. San khi haptoglobin gắn với hemoglobin tự do, phức chất được tạo thành (haptoglobin-hemoglobin [Hp/Hb]) được vận chuyển ngược trở lại gan và tại đó các thành phần của phức chất này (Vd: sắt và hem) được tái sử dụng. Quá trình nói trên giúp bảo tồn kho dự trữ sắt của cơ thể do ngăn không cho sắt bài xuất vào nước tiểu. Quá trình tái quay vòng sử dụng này sẽ phá hủy haptoglobin của cơ thể.
Khi có một số lượng lớn các hồng cầu bị phá hủy, tốc độ phá hủy haptoglobin tại gan sẽ cao hơn tốc độ tạo mới cũng tại gan của haptoglobin. Như vậy nồng độ haptoglobin trong máu sẽ giảm đi. Bất kì một tình trạng nào phá hủy hồng cẩu (Vd: thiếu máu tan máu, van cơ học tim bị đứt hỏng và có các kháng thể như được thấy trong phản ứng truyền máu) đều có thể gây tình trạng thiếu hụt nồng độ haptoglobin rất nhanh, do protein này không thể được thay thế trong một thời gian ngắn.
MỤC ĐÍCH VÀ CHỈ ĐỊNH XÉT NGHIỆM
1. Để đánh giá tình trạng tan máu xảỵ ra trong lòng mạch.
2. Để đánh giá hội chứng viêm.
CÁCH LẨY BỆNH PHẨM
XN được tiến hành trên huyết thanh. Không nhất thiết yêu cầu bệnh nhân phải nhịn ăn trước khi lấy máu làm xét nghiệm.
Sau khi thu được bệnh phẩm cần vận chuyển ngay tới phòng XN. Chú ý không được lắc ống nghiệm để tránh vỡ hồng cầu và ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm.
GÍA TRỊ BÌNH THƯỜNG
13 – 163 mg/dl hay 0,13 – 1,63 g/l
TĂNG NỒNG ĐỘ HAPTOGLOBIN MÁU
Các nguyên nhân chính thường gặp là:
- Nhiễm trùng cấp.
- Bệnh thấp khớp cấp.
- Bệnh động mạch
- Tắc mật.
- Nhiễm trùng mạn.
- Bệnh tạo u hạt (granuloiìiatous disease).
- Tinh trạng viêm.
- Bệnh lý khối u tăng sinh ác tính.
- Loét dạ dày tá tràng.
- Viêm phổi.
- Sau nhồi máu cơ tim.
- Có thai
- Hoại tử mô.
- Lao.
- Viêm đại tràng loét
GIẢM NỒNG ĐỘ HAPTOGLOBIN MÁU
Các nguyên nhân chính thường gặp là:
- Thiếu máu tan máu tự miễn.
- Bệnh tế bào gan (hepatocellular disease).
- Bệnh hồng cầu hình cầu di truyền bẩm sinh (hereditary spherocytosis).
- Tăng huyết áp.
- Tăng bạch cẩu đơn nhân nhiễm trùng.
- Bệnh gan.
- Nhiễm kí sinh trùng sốt rét
- Hemoglobin niệu kịch phát xảy ra vào ban đêm (paroxysmal nocturnal hemoglobinuria).
- Van tim nhân tạo.
- Bệnh hồng cầu hình liềm.
- Bệnh lupus ban đỏ hệ thống
- Bệnh thiếu máu vùng biển (thalassemia).
- Ban xuất huyết giảm tiểu cầu tắc mạch (thrombotic thromb-ocytopense purpura).
- Phản ứng truyền máu.
- Hội chứng tăng u rê máu.
CÁC YẾU TỔ GÓP PHẨN LÀM THAY ĐỔI KẾT QUẢ XÉT NGHIỆM
- Mẫu bệnh phẩm bị vỡ hồng cầu sẽ làm thay đổi kết quả XN.
- Các thuốc có thể làm tăng nồng độ haptoglobin máu là: Androgen, corticosteroid.
- Các thuốc có thể làm giảm nồng độ haptoglobin máu là: Chlorpromazin, diphenhydramin, estrogen, indomethacin, isoniazid, nitrofurantoin, thuốc ngừa thai uống, quinidin, streptomycin.
LỢI ÍCH CỦA XÉT NGHIỆM ĐỊNH LƯỢNG HAPTOGLOBIN MÁU
1. XN hữu ích để chẩn đoán hội chứng viêm: Haptoglobin cũng như tất cả các protein trong huyết thanh được gọi là protein viêm (protéines inflammatoires) sẽ tăng lên trong các hội chứng viêm bất kể do nguyên nhân nào gây nên hội chứng này (Vd: viêm đa khớp dạng thấp, bệnh hệ thống tạo keo...).
2. Nồng độ haptoglobin máu bị giảm đi khi có tình trạng giảm tổng hợp protein này tại gan (Vd: khi bị bệnh lý gan), hay khi có tăng dị hóa haptoglobin
Vd: trong tình trạng tan máu). Giảm măng nồng độ haptoglobin, thậm chí là mất haptoglobin máu là một bằng chứng tốt gợi ý cho tình trạng tan máu trong lòng mạch gây giải phóng hemoglobin vào huyết tương và hình thành các phức hợp Hp/Hb.
3. XN hữu ích để tìm kiếm nguyên nhân gây thiếu máu (nhất là thiếu máu do tan máu): Khi đánh giá tình trạng thiếu máu, có thể định lượng nồng độ haptoglobin cùng với đánh giá số lượng hồng cầu lưới và công thức máu:
- Thiếu máu do tan máu thường gây giảm nồng độ haptoglobin, tăng số lượng hồng cầu lưới và giảm số lượng hồng cầu, hemoglobin và hematocrit
- Nếu nồng độ haptoglobin bình thường song lại thấy tăng số lượng hồng cẩu lưới, ít có khả năng là tình trạng phá hủy hồng cầu này xảy ra trong lòng mạch. Rất nhiều khả năng là tình trạng này xảy ra ở lách và gan. Do trong tình huống này không có hemoglobin tự do được giải phóng vào vòng tuần hoàn, vì vậy không xảy ra tình trạng gắn của hemoglobin tự do với haptoglobin. .
- Nếu cả nồng độ haptoglobin và số lượng hồng cầu lưới bình thường, nhiều khả năng là tình trạng thiếu máu không phải do tan hồng cầu gây nên.
Cảm ơn những chia sẻ của bạn rất nhiều. Bệnh huyết áp cao là một căn bệnh rất nguy hiểm không chỉ với người cao tuổi mà cả với những giới trẻ. Do đó mà bệnh huyết áp cao khiến mọi người lo lắng. Những triệu chứng của bệnh rất dễ gặp mỗi ngày mà chúng ta thường hay bỏ qua. Đặc biệt, chứng huyết áp cao còn gây ra rất nhiều biến đổi liên quan đến nhiều bệnh về tim mạch vô cùng nguy hiểm. Đừng chủ quan với căn bệnh này nhé.
ReplyDeletebây h xét nghiệm máu biết nhiều bệnh quá
ReplyDeleteHuyết áp thấp ngày nay vô cùng phổ biến, nó có thể xuất hiện ở cả người cao tuổi và người trẻ tuổi. Nếu phát hiện và điều trị không kịp thời, bệnh áp huyết thấp có thể gây nên rất nhiều những biến chứng nguy hại đến sức khỏe và tính mạng của người bệnh. Chính từ đó, chữa trị khỏi căn bệnh huyết áp thấp là vô cùng thiết yếu.
ReplyDelete